خودروی برقی و استارت آپ‌ها

سرمایه‌گذاران بخش مالی و بانک‌ها، به استارت‌آپ‌های حوزه خودروهای برقی به چشم یک فرصت سرمایه‌گذاری بی‌نظیر نگاه می‌کنند. خودروسازان نیز با ورود به حوزه سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها سعی دارند تا موقعیت خود را در آینده‌ی بازار خودرو حفظ کنند.

اما سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های مرتبط با انرژی‌های پاک در سال 2023 نسبت به سال پیش از آن افت چشم‌گیری داشته است. استارت‌آپ‌های مرتبط با خودروی برقی نیز در سال گذشته، 20 درصد سرمایه‌ی کمتری را جذب کرده‌اند و حجم سرمایه‌ی جذب شده در سال 2023 به عدد 1.4 میلیارد دلار کاهش یافته است. اما سرمایه‌گذاری‌های سطح دوم (Serie B) که در مرحله‌ی رشد به شرکت‌های نوپا تزریق می‌شود در سال گذشته با کاهش 35 درصدی به عدد 10.1 میلیارد دلاری رسیده است.

دلایل متعددی باعث این افت شده‌اند. با رشد استارت‌آپ‌‌هایی که از قبل در بازار فعالیت داشته‌اند، ریسک تاسیس کسب و کار جدید در این حوزه و نیاز به رقابت با آن‌ها افزایش می‌یابد. همچنین شرکت‌های پیشرو که بین سال‌های 2015 تا 2020 تاسیس شده‌اند در حال افزایش ابعاد خود و جذب سرمایه‌های جدید هستند. این اتفاق باعث کاهش فرصت جذب سرمایه برای شرکت‌هایی می‌شود که به تازگی وارد این صنعت شده اند و نیاز به ورود سرمایه‌های اولیه دارند. همچنین تورم بالا و به تبع آن نرخ بالای بهره بانکی، مشکلات جنگ، قیمت  بالای انرژی و محدودیت زنجیره تامین قطعات و مواد اولیه، سرمایه‌های خطرپذیر را به شدت کاهش داده‌اند. بعلاوه برنامه‌های حمایتی که پس از دوره‌ی همه‌گیری کرونا به موسسات ارائه می‌شد، پایان یافته‌اند.

فارغ از افت سالانه‌ی سرمایه‌گذاری، حجم سرمایه‌ی جذب شده به مراتب بزرگ‌تر از دوره‌ی زمانی سال 2019 و قبل از همه‌گیری کرونا است. شرکت‌هایی که در حال توسعه فناوری شارژ خودروی الکتریکی هستند توانسته‌اند سرمایه‌ی اولیه‌ی  (Early stage) 400 میلیون دلاری را دریافت کنند. شرکت‌هایی که قطعات باتری را تولید می‌کنند هم توانسته‌اند جذب 260 میلیون دلار را محقق کنند. شرکت‌هایی که برای ساخت وسایل نقلیه دو و یا سه چرخه تلاش می‌کنند هم توانسته‌اند سرمایه 200 میلیونی را جذب کنند که 100 میلیون بیش از میزان سال 2022 است. اما در بخش ساخت خودروی الکتریکی این سرمایه‌ها به شدت کاهش یافته اند و به مراتب کمتر از دوره‌ی 2018 تا 2022 شده‌اند.

شرکت Jolt Energy در آلمان توانسته است سرمایه 160 میلیون دلاری را برای توسعه فناوری شارژ سریع خود در مناطق شهری اروپا و آمریکای شمالی جذب کند. این شرکت ادعا می‌کند که به کمک فناوری خود می‌تواند تنها در پنج دقیقه، باتری را برای طی مسافت 100 کیلومتری شارژ کند. شرکت Numbat نیز 75 میلیون دلار سرمایه‌ی اولیه از طریق سرمایه‌گذارهای خطرپذیر و 75 میلیون دلار را از طریق وام جذب کرده است. استارت‌اپ هندی Charge Zone هم توانسته است تا 75 میلیون دلار برای احداث 300 ایستگاه شارژ دریافت کند. خودروساز چینی، شرکت DeepWay، توانسته است 110 میلیون دلار برای شروع تولید خود جذب کند. این شرکت در مرحله تحقیق و توسعه هم 70 میلیون دلار دریافت کرده بود.

در مرحله‌ی رشد، شرکت‌های فناوری حوزه باتری توانسته‌اند 5 میلیارد دلار و خودروسازان 2.5 میلیارد دلار را جذب کنند که بخش عمده‌ی آن از طریق سرمایه‌های دولتی بوده است که علاقه‌ی بخش حاکمیتی برای کمک به فعالان این زمینه را نشان می‌دهد. اما علاقه سرمایه‌گذاران به بخش کامیون‌های الکتریکی و شارژ خودرو کاهش یافته است.

روند جذب سرمایه اولیه در زمین‌های مختلف خودروهای برقی و باتری‌ها

با افزایش تمایل سرمایه‌گذاران خطرپذیر به یافتن فرصت‌های جدید در زنجیره ارزش خودروهای الکتریکی، باتری‌های جدید و روش‌های نوین استخراج مواد معدنی مورد توجه آن‌ها قرار گرفته است. در بازه سال‌های 2018 تا 2020 مجموع سرمایه‌ گذاری‌های اولیه در شرکت‌های نوپای حوزه باتری و اجزای آن به 430 میلیون دلار می‌رسید که 75 درصد از آن مرتبط با باتری‌های لیتیومی بوده است. اما در بازه سال 2021 تا 2023، حجم سرمایه‌ها با افزایش سه برابر به 1.4 میلیارد دلار رسیده است. همچنین تنوع در شیمی باتری‌ها نیز افزایش یافته است. سهم فناوری لیتیوم-یون از این سرمایه‌ها به حدود 60 درصد کاهش یافته است و فناوری‌هایی مانند متال-هیدروژن، باتری جریانی، باتری حالت جامد و باتری سدیم-یون از 15 درصد به 25 درصد رشد کرده است. البته تمامی فناوری‌های موجود مناسب بازار خودرو نیستند و برخی از آن‌ها بر ذخیره‌سازی طولانی مدت در ایستگاه‌های ساکن متمرکز شده‌اند. اما برخی دیگر مانند فناوری سدیم-یون، قابلیت استفاده در هر دو بخش ایستگاهی و خودرویی را دارند.

شرکت WeView  90 میلیون دلار، شرکت آمریکایی Noon Energy 30  میلیون، شرکت XL batteries  10  میلیون و شرکت سنگاپوری VFlow Tech 10 میلیون دلار جذب سرمایه در مرحله‌ی اولیه داشته اند. تمامی این شرکت‌ها در زمینه توسعه باتری‌های جریانی فعالیت دارند.

شرکت Peak Energy  در سال 2023 تاسیس شد و 10 میلیون دلار سرمایه اولیه را برای کار بر روی باتری سدیم-یون دریافت کرده است. شرکت Inlyte Energy هم پس از دریافت حمایت 250 هزار دلاری از وزارت انرژی آمریکا طی برنامه‌های Arpa-E در سال 2022، توانست تا 8 میلیون دلار را در سال 2023 برای ادامه‌ی کار خود جذب کند.

در حوزه‌ی بازیافت، شرکت Ascend Elements توانست 540 میلیون دلار سرمایه را بپذیرد. پیش‌تر نیز این شرکت حمایت 480 میلیون دلاری را از وزارت انرژی آمریکا در سال 2022 دریافت کرده بود. این شرکت در سال 2024 نیز مجددا موفق به جذب 160 میلیون دلار سرمایه شد تا بتواند اولین کارخانه‌ای را در آمریکا احداث کند که مواد کاتدی را از بازیافت باتری‌های مستعمل تولید می‌کند. شرکت‌های Tianneng New Materials و شرکت فرانسوی Mecaware نیز به ترتیب 140 و 40 میلیون دلار جذب سرمایه داشته‌اند.

در بخش مواد معدنی، سرمایه‌گذاری‌های مرحله اول نسبت به سال‌های 2021 و 2022، دو برابر رشد داشته است و به عدد 400 میلیون دلار رسیده است. استخراج کبالت 200 میلیون دلار و استخراج لیتیوم 135 میلیون دلار از این عدد را به خود اختصاص داده‌اند.

شرکت کانادایی Summit Nanotech 50 میلیون دلار سرمایه‌ی Serie A را برای توسعه فناوری‌های جدید استخراج لیتیوم دریافت کرده است. شرکت انگلیسی Kobold Metals هم 195 میلیون دلار را برای استخراج کبالت جذب کرده است. شرکت Energy Exploraiton Technologies هم 50 میلیون دلار را در راه استخراج مستقیم لیتیوم از مجموعه‌ی سرمایه‌گذاری جنرال موتورز دریافت کرده است و شرکت Atlas Materials توانسته تا 27 میلیون دلار را به عنوان سرمایه‌ی اولیه برای کار بر روی فناوری‌های استخراج نیکل جذب کند.

روند سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مختلف حوزه باتری

استارت‌آپ‌های خودروی الکتریکی اغلب در بازارهای اصلی این فناوری، یعنی ایالات متحده، اروپا و چین مستقر هستند. اما تفاوت بسیاری در فناوری غالب در هر ناحیه وجود دارد. در بازه‌ی سال 2018 تا 2023، 70 درصد سرمایه‌ها در زمینه توسعه خودروی الکتریکی به استارت‌آپ‌های چینی اختصاص داده می‌شد. 20 درصد نیز به شرکت‌های فعال در آمریکا و 10 درصد دیگر نیز به شرکت‌های اروپایی تعلق می‌گرفت. اما 95 درصد سرمایه‌گذاری‌ها در مورد اتوبوس‌ها، کامیون‌ها و خودروهای تجاری در آمریکا جذب شده‌اند.

در بخش وسایل نقلیه‌ی دو و یا سه چرخه، استارت‌آپ‌های هندوستان 70 درصد از سرمایه‌ها را جذب کرده‌اند. در این بازه‌ی زمانی شرکت‌های هندی مبلغی معادل 2.7 میلیارد دلار جذب سرمایه داشته‌اند. پیش‌بینی می‌شود که بخش خودروی الکتریکی هندوستان، ظرفیت جذب 200 میلیارد دلار سرمایه را خواهد داشت.

با در نظر گرفتن شرکت‌های باتری‌ساز، ایالات متحده در پنج سال اخیر با 30 تا 80 درصد، اولین مقصد سرمایه‌گذاری باتری بوده است. اگرچه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور‌هایی مانند ژاپن و کره‌جنوبی که به طور سنتی، مرکز باتری‌سازی در دنیا محسوب می‌شوند، محدود است زیرا توسعه فناوری در این کشورها در غالب استارت‌آپ‌ها چندان فرآیند مرسومی به حساب نمی‌آید.

توزیع جغرافیایی سرمایه‌گذاری‌ها

منبع:

https://www.iea.org/data-and-statistics/data-product/global-ev-outlook-2024