در مقالهی پیشین، به معرفی چالشهای سیستم تعویض باتری در چین به عنوان بزرگترین بازار خودروی برقی اشاره گردید. در بخش دوم از مقاله، به معرفی فعالیتهای شرکتها بخصوص شرکت CATL در راستای گسترش زیرساخت های تعویض باتری پرداخته میشود.
شرکتCATL با همکاری شرکت یوکسین (Uxin Second-Hand Car) و چاداکتر (Chadoctor)، یک سیستم معاملات خودروهای دست دوم با تفکیک خودرو و باتری در کشور چین ایجاد کرده است. کاربران میتوانند ارزش باتری را در پلتفرمهایی مانند چاداکتر ارزیابی کرده یا بهطور مستقیم بدنه خودرو را بدون باتری در پلتفرمهای خودروهای دست دوم مانند یوکسین بفروشند. این امر به کاربران اجازه میدهد که از ریسکهای مربوط به باتری جلوگیری کرده، معاملات را روانتر کنند و درآمد بیشتری از فروش خودروهای خود کسب کنند.
علاوه بر این، اکوسیستم تعویض باتری شامل پلتفرمهای تجارت الکترونیک، برندهای بازار پس از فروش خودرو، شرکتهای رانندگی خودکار، پلتفرمهای اجاره خودرو و موارد دیگر نیز میشود. در بازار پس از فروش خودرو، شرکتهای Times EV Services و JD Car Care بهطور مشترک ایستگاههای یکپارچه را برای نگهداری و تعویض باتری خودروهای انرژی نو ایجاد خواهند کرد. این اتفاق یک راهحل جامع برای رفع مشکلات مختلفی که مالکان خودروها در استفاده از خودرو با آن مواجه میشوند ارائه میدهند. این امر همچنین استانداردها و فرآیندهای خدمات را در صنعت بهبود میبخشد و کارآمدتر میکند.
هنگامی که کاربران مطمئن نیستند که آیا مدلهای خودروهای مجهز به تعویض باتری برای آنها مناسب است یا نه، میتوانند یک خودروی دارای قابلیت تعویض باتری را از پلتفرمهای اجاره خودرو مانند شنجو (Shenzhou) و ایهی (eHi) اجاره کنند تا استفاده از آن را تجربه کنند. این کار به میزان قابل توجهی ریسک تصمیمگیری در خرید این نوع خودرو را کاهش میدهد.
نکته بسیار مهم دیگر این است که مدل تعویض باتری اساساً شامل مدیریت و بهرهبرداری متمرکز باتریها میشود. اپراتور میتواند بهطور مؤثر طول عمر و وضعیت باتریها را درک کند و باتریهایی را که طول عمر آنها کاهش یافته یا دارای خرابی هستند بهموقع تعویض کند. این امر به مدیریت پس از چرخه عمر باتریها، مانند استفاده دومرحلهای و بازیافت، کمک میکند، که در خودروهایی که امکان تعویض باتری در آنها وجود ندارد، دشوار است.
در نهایت، تعویض باتری یک حلقه حیاتی در انتقال انرژی است که ارزش اصلی آن در ارائه یک مدل متمرکز، قابلکنترل و بزرگمقیاس برای مصرف برق سبز نهفته است. این مدل نه تنها ساختار مصرف انرژی را بهینه میکند، بلکه بهطور مؤثری استفاده از برق سبز را با مصرف آن در هر فرآیند تعویض باتری در مقیاس بزرگ ترویج میدهد.
علاوه بر این، فناوری تعویض باتری باعث تغییرات در الگوهای سفر و مصرف انرژی میشود و همه طرفهای زنجیره اکوسیستم را تشویق میکند تا از طریق باتری بهعنوان یک حلقه مشترک، در ساخت یک جامعه کمکربن مشارکت کنند و بدین ترتیب توسعه پایدار اقتصادی و زیستمحیطی را ترویج دهند.
رقابت چندبعدی
این مدل در ظاهر بسیار بینقص به نظر میرسد، اما مسائل و چالشهای زیادی نیز وجود دارند که ارزش بررسی عمیق دارند. اولاً، معرفی باتری CATL به وضوح نشان میدهد که خودروسازان بزرگ مشارکتکننده در ساخت اکوسیستم تعویض باتری مانند GAC، BAIC، Wuling و FAW پیشگامان صنعت خودروهای انرژی نو (NEV) نیستند. بهجز چانگان (Changan)، سایر خودروسازان در لیست 10 خودروساز برتر از نظر فروش قرار ندارند. این وضعیت در اصل نشاندهنده یک رقابت بین تولیدکنندگان باتری و خودروسازان است. اولاً، خودروسازانی مانند بیوایدی (BYD)، تسلا (Tesla)، و جیلی (Geely) که کارخانههای تولید باتری خود را دارند، تا حدی با CATL رقابت میکنند. تا زمانی که سیستم تعویض باتری به اندازه کافی بزرگ و مقیاسپذیر نشود، این خودروسازان تمایلی به پیوستن فعال به این سیستم ندارند. سایر خودروسازانی که حجم فروش کافی و تأثیر قابل توجهی در بازار دارند، الزاماً نیازی به گره زدن بیشتر فروش خودروهای خود به بازار باتریهای CATL نمیبینند.
علاوه بر این، از منظر سودآوری، باتریها در حال حاضر حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از ارزش خودروهای برقی را تشکیل میدهند. اگر خودروسازان سیستم تعویض باتری باز CATL را بپذیرند، به معنای این است که باید از سود حاصل از باتریها و بازار پس از فروش چشمپوشی کنند. چنین معاملهای ممکن است در کوتاهمدت برای بسیاری از خودروسازان بسیار دشوار باشد.
NIO، رقیب جدی در تعویض باتری
علاوه بر رقابت خودروسازان، سیستم تعویض باتری CATL با ارائهدهندگان موجود سیستمهای تعویض باتری نیز رقابت خواهد کرد، بهویژه با سیستم تعویض باتری نیو. شرکت NIO پیشتر در حوزه تعویض باتری سرمایهگذاری کرده و همچنان به گسترش همکاری خود با سایر شرکتها در زمینه تعویض باتری ادامه میدهد. اطلاعات عمومی نشان میدهد که از نوامبر ۲۰۲۳، نیو به همکاری در زمینه تعویض باتری با خودروسازانی مانند چانگان (Changan)، جیلی (Geely Holding)، چری (Chery)، جک موتور (JAC Motor)، لوتوس (Lotus)، گروه GAC، و گروه FAW دست یافته است.
در ماه مه ۲۰۲۴، اضافه شدن گروه GAC سطح سیستم تعویض باتری را به سطح ایجاد یک سیستم استاندارد باتری ارتقا داد. طبق توافق صورتگرفته، هر دو طرف بهطور مشترک برای ایجاد یک سیستم استاندارد باتری متحد تلاش خواهند کرد. در تحقیق و توسعه خودروهای مجهز به باتری قابل تعویض و ایستگاههای خدمات تعویض باتری که با سیستمهای تعویض باتری هر دو طرف سازگار باشند همکاری خواهند کرد. NIO و GAC مدلهایی را با باتریهای استاندارد که بهطور مشترک تعیین شدهاند معرفی خواهند کرد و اجرای راهحلهای ایستگاهی که میتوانند خدمات تعویض باتری برای مدلهای هر دو طرف ارائه دهند را پیش خواهند برد.
در حال حاضر، نیو بیش از ۲,۷۸۵ ایستگاه تعویض باتری در چین و ۵۱ ایستگاه در اروپا ساخته است و میانگین روزانه تعویض باتری به ۸۰,۰۰۰ مرتبه رسیده است. هرچند سیستم تعویض باتری CATL ظاهراً شروع امیدوارکنندهای دارد، اما در میان فشارهای رقابتی چندبعدی موجود، در مسیر پیشرو با چالشهای قابلتوجهی مواجه خواهد شد.
تعویض باتری در مقابل شارژ فوق سریع
باید توجه داشت که هزینهی عملیاتی ایستگاههای تعویض باتری بسیار بالاست. با توجه به سرمایهگذاریهای NIO هزینه ساخت ایستگاه تعویض باتری نسل اول این شرکت حدود ۳ میلیون یوان (400 هزار دلار)، نسل دوم حدود ۲ میلیون یوان و نسل سوم حدود ۱.۵ میلیون یوان است. اگرچه قیمت ایستگاه تعویض باتری نسل چهارم هنوز اعلام نشده، اما با در نظر گرفتن صرفهجویی در هزینهها و درآمدزایی حاصل از بهینهسازی طراحی، افزایش بهرهوری مهندسی، بهبود بهرهوری انرژی و استفاده جامع از انرژی در عملیات طولانیمدت، هزینهی ساخت کل ایستگاه نسل چهارم باید اندکی کمتر از نسل سوم باشد. اما همچنان در بازه ۱.۳ تا ۱.۵ میلیون یوان قرار خواهد گرفت. با اضافه کردن هزینههای زمان، نیروی کار و نگهداری، هر ایستگاه تعویض باتری ساخته شده توسط NIO مقدار قابلتوجهی سرمایه مصرف میکند. بهعنوان مثال، برای ساخت ۱۰۰۰ ایستگاهی که توسط CATL اعلام شده است، هزینهی سرمایهگذاری حدود ۱.۵ میلیارد یوان (204 میلیون دلار) تخمین زده میشود.
در مقابل، هزینه ساخت ایستگاههای شارژ سریع بهطور قابلتوجهی کمتر است. در حال حاضر، بهعنوان نمونه، ساخت یک ایستگاه شارژ با یک ترانسفورماتور ۱۲۵۰ کیلوولت آمپر و ۱۰ شارژر DC دوگانه ۱۲۰ کیلوواتی، شامل اجاره محل، ساخت و بهرهبرداری، هزینهی کل سرمایهگذاری حدود ۸۰۰,۰۰۰ یوان (110 هزار دلار) است. اگر از یک ترانسفورماتور ۵۰۰ کیلوولت آمپر استفاده شود، هزینه حدود ۱۰۰,۰۰۰ تا ۲۰۰,۰۰۰ یوان کاهش خواهد یافت. این بدان معناست که هزینهی سرمایهگذاری برای ساخت یک ایستگاه تعویض باتری میتواند برای ساخت ۲ تا ۳ ایستگاه شارژ فوق سریع استفاده شود. بعلاوه هزینههای عملیاتی و نگهداری آن نیز کمتر از ایستگاه تعویض باتری خواهد بود.
در حال حاضر، بخش شارژ سریع در حال تجربه تحولات سریع فناوری است. هواوی بهعنوان یکی از پیشگامان فناوری شارژ سریع، با پلتفرم قدرت کاربید سیلیکون ولتاژ بالا DriveONE 800V و پلتفرم باتری ولتاژ بالا Whale 800V نسل جدید خود به بهرهوری شارژ بیسابقهای دست یافته است. این فناوری امکان میدهد خودروها در زمان کوتاه شارژ، محدوده رانندگی خود را بهطور قابلتوجهی افزایش دهند که بدون شک چالشی مستقیم برای مزیت فوری مدل تعویض باتری است. مدلهای مجهز به فناوری شارژ سریع هواوی، مانند AITO S7، پتانسیل عظیم فناوری شارژ سریع را در مقابله با اضطراب محدوده رانندگی مشتریان نشان میدهند. این فناوری با عملکرد عالی خود امکان ۵ دقیقه شارژ برای ۲۱۵ کیلومتر برد و ۱۵ دقیقه شارژ برای ۴۳۰ کیلومتر برد را فراهم میکند.
ایستگاه شارژ فوق سریع کاملاً خنکشده با مایع هواوی در پلتفرم ۸۰۰V توان خروجی حداکثر ۶۰۰ کیلووات را به دست آورده و زمان شارژ را کاهش داده است. این ساختار تجربهی کاربری را بهبود میبخشد و تجربهای مانند یک کیلومتر برد در ازای هر ثانیه شارژ را ممکن میسازد.
تفاوت مدلهای تجاری
اختلافات اساسی میان تعویض باتری و شارژ سریع، در تفاوت مدلهای تجاری آنها نهفته است. مدل تعویض باتری نیازمند سرمایهگذاری اولیه بالایی است، از جمله ساخت ایستگاههای تعویض باتری و مدیریت دارایی باتریها، که ممکن است بهطور محدودکنندهای سرعت گسترش آن را کاهش دهد. از سوی دیگر، مدل شارژ سریع منعطفتر است و میتواند سریعتر جمعیت گستردهتری از کاربران را پوشش دهد.
در نهایت میتوان بیان کرد که در هر دو مکانیزم تعویض باتری و شارژ سریع، هدف نهایی رفع مشکل شارژ مجدد خودروهای برقی و بهبود تجربهی کاربری است. شرکتها باید با ذهنی باز و تفکر نوآورانه به کشف و آزمایش روشهای جدید شارژ ادامه دهند و خدماتی راحتتر، کارآمدتر و قابلاعتمادتر به کاربران ارائه کنند.